It's all just talk
Ελεύθερες ρίζες (free radicals)
Οι ελεύθερες ρίζες (free radicals) είναι άτομα ή μόρια που έχουν ένα αζευγάρωτο ηλεκτρόνιο στην εξωτερική τους στοιβάδα. Αυτό κάνει τις ελεύθερες ρίζες να κινητοποιούνται για να αρπάξουν το ηλεκτρόνιο που τους λείπει από οποιοδήποτε άλλο μόριο μπορούν.
Η κλοπή ηλεκτρονίων ονομάζεται οξείδωση κι όταν συμβαίνει μέσα στο σώμα μπορεί μερικές φορές να επιφέρει σοβαρές βλάβες στην υγεία. Σήμερα οι ελεύθερες ρίζες ενοχοποιούνται για τη γήρανση, την καρδιοπάθεια, τον καρκίνο και άλλες χρόνιες ασθένειες.
Οι ελεύθερες ρίζες μπορούν να καταστρέψουν τα λιπίδια των κυτταρικών μεμβρανών ανοίγοντας το δρόμο για την καταστροφή των κυττάρων ή να αλλοιώσουν το μόριο του DNA προκαλώντας καρκίνο.
Οι πιο δραστικές ελεύθερες ρίζες προέρχονται από τη δράση του οξυγόνου. Μέσα στα μιτοχόνδρια των κυττάρων, το οξυγόνο αντιδρά χημικά με ορισμένα μόρια των τροφών για να παραχθεί ενέργεια αλλά το 2-3% του οξυγόνου που εισπνέουμε μετατρέπεται σε ελεύθερες ρίζες.
Η παραγωγή πολλών ελευθέρων ριζών για μεγάλο χρονικό διάστημα, δημιουργεί στο σώμα ένα στρες που ονομάζεται οξειδωτικό στρες και συμβάλει στην εμφάνιση διαφόρων ασθενειών.
Περίπου 30.000 γονίδια, δηλαδή κομμάτια του DNA, δίνουν εντολές για την παραγωγή των πρωτεϊνών. Αν τα γονίδια αλλοιωθούν από επιθέσεις των ελευθέρων ριζών, δεν μπορούν να φτιάξουν σωστά τα ένζυμα, τις ορμόνες και τα αντισώματα. Η αλλοίωση των γονιδίων εμφανίζεται κατά στη διαίρεση του κυττάρου. Το κύτταρο-απόγονος δεν είναι πανομοιότυπος με τον γεννήτορα.
Συμβαίνει όπως με τη φωτοτυπία της φωτοτυπίας όπου η τελευταία είναι πάντα χειρότερη από την προηγούμενη κι αυτό οδηγεί στη γήρανση.
Ένας λόγος γι’ αυτό είναι ότι οι ελεύθερες ρίζες παραμορφώνουν τα γονίδια που ευθύνονται για την αντιγραφή των κυττάρων. Αν το μόριο του DNA δεν αντιγραφεί σωστά, μπορεί το κύτταρο να γίνει καρκινικό.
Σύντομα ανακαλύφθηκε ότι στα μιτοχόνδρια των κυττάρων δημιουργούνται πολλές ελεύθερες ρίζες και το σώμα διαθέτει ένα μικρό στρατό αντιοξειδωτικών ενζύμων για να τις εξουδετερώνει.
Ορισμένα μόρια στη διατροφή, που συνήθως υπάρχουν στα φρούτα και τα λαχανικά, εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες και γι’ αυτό ονομάζονται αντιοξειδωτικα. Αυτό το κάνουν διότι χαρίζουν εύκολα ένα από τα ηλεκτρόνιά τους στις ελεύθερες ρίζες κι έτσι αυτές δεν μπορούν να κάνουν πια ζημιά. Με άλλα λόγια τα διατροφικά αντιοξειδωτικά προλαβαίνουν τις ασθένειες.
Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι γεμάτα χρώματα και αρώματα λόγω των αντιοξειδωτικών που περιέχουν. Πολλά είναι συγχρόνως και αντιβακτηριακά
Από τα 8.000 φυτοχημικα (χημικές ουσίες που μπορούν να επηρεάσουν την υγεία καλά ή κακά) που έχουν ανακαλυφθεί, υπάρχουν μελέτες μόνο για τα 150. Μια κατηγορία τους, οι πολυφαινόλες, φαίνεται πως είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά. Ένα μήλο 100 γραμμαρίων περιέχει μαζί με τη φλούδα του 433 mg πολυφαινόλες που διαθέτουν την αντιοξειδωτική ισχύ 1.500 mg βιταμίνης C. Δεν είναι εύκολο να πει κανείς ποια αντιοξειδωτικα κάνουν καλό και σε τι αλλά είναι σαφές ότι οι πληθυσμοί που καταναλώνουν περισσότερα φρούτα και λαχανικά έχουν καλύτερη υγεία.
Από την άλλη μεριά, υπάρχουν ενδείξεις ότι τα αντιοξειδωτικά σε μεγάλη δοσολογία μπορεί να κάνουν κακό στην υγεία. Φαίνεται πως οι ελεύθερες ρίζες έχουν και ωφέλιμες δράσεις συνεπώς μια πλήρης εξουδετέρωσή τους ίσως να δημιουργεί προβλήματα.